Któż by nie znał tych gatunków historycznie związanych z siedliskami ludzkimi? Z pewnością większość ludzi cieszy się, gdy ci zwiastuni wiosny pojawiają się po zimie i ożywiają nasze miasta i wsie swoim wytrwałym lotem. Jak je od siebie odróżnić?
Szaroczarne jerzyki (są największymi z wymienionych gatunków, mają długie, wąskie skrzydła w kształcie sierpa i są jednymi z najbardziej wytrawnych lotników. Większość czasu spędzają w powietrzu, gdzie zbierają pożywienie i materiał na gniazdo, piją krople deszczu, kopulują i śpią. Przysiadają tylko na gnieździe lub zwisają dzięki osobliwie ukształtowanym nóżkom. Jerzyki mają bardzo krótkie mocne nogi z wszystkimi pazurkami skierowanymi do przodu. Nie mogą usiąść na drucie jak jaskółki ani na cienkich gałązkach, a na ziemi poruszają się z ogromną trudnością.
Nawet ich łacińska nazwa Apus oznacza beznogie.Jerzyk jest za to jednym z najszybszych ptaków. W pogoni za zdobyczą osiąga prędkość 170 - 180 (200) km/h.
Dymówki są nieco mniejsze, a ich zewnętrzne pióra ogonowe są wydłużone. Oknówki są najmniejsze z nich, mają krótsze pióra ogonowe niż jaskółki i biało ubarwione kupry.  
Jaskółki należą do rzędu Passeriformes, podczas gdy jerzyki są przedstawicielami rzędu Apodiformes, który obejmuje również południowoamerykańskie kolibry.

parametry dla porównania:

jerzyk (Apus apus)              - masa - 45 – 55 g,    rozpiętość skrzydeł 40 - 44 cm (48cm)
(jaskółka) oknówka (Delichon urbicum)     - masa - 20 g,           rozpiętość skrzydeł 26 - 29 cm
(jaskółka) dymówka (Hirundo rustica)        - masa - 16 – 22 g,    rozpiętość skrzydeł 35 cm
(jaskółka) brzegówka (Riparia riparia)         - masa - 11 – 20 g,    rozpiętość skrzydeł 28 cm

Brzegówka nie gniazduje w zoo, podaję ją dla porównania, ponieważ też żyje w Czechach i jest podobna do reszty.

Jerzyki, które wykorzystują otwory wentylacyjne i szczeliny w budynkach do gniazdowania, odnotowały znaczny spadek możliwości gniazdowania w ciągu ostatnich 30 lat, ponieważ budynki zostały ocieplone, przez co szeczeliny stały się mniej dostępne. Od niedawna jerzykom zaczęto oferować specjalne budki lęgowe. Kilka budek lęgowych dla jerzyków zainstalowano również na budynkach w ostrawskim zoo. Zajęcie takiej budki zajmuje jednak trochę czasu, ponieważ młode jerzyki osiągają dojrzałość płciową dopiero w wieku trzech lat. Jedna budka jest już została zajęta a inna para jerzyków zagnieździła się w otworze wentylacyjnym i tam wychowuje swoje dwa pisklęta.

Jaskółki najchchętniej gniazdują w budynkach, w których trzymane są zwierzęta, a w zoo wybudowały gniazda w ekspozycjach z zwierzętami kopytnymi. Aby ułatwić dymówkom budowę gnizada umieściliśmy w stajniach specjalne podkładki, na których następnie rodzice umieszczają swoje gniazdo, jak widać na filmiku ze stajni onagerów. Wystarczą im nawet podkładki o niewielkich rozmiarach. Oknówki kleją swoje gniazda na zewnętrznej ścianie budynków, na przykład na pawilonie słoni i Pawilonie Zwierząt Afrykańskich. W suche lata dostarczamy im wilgotnej gliny potrzebnej do budowy gniazda.

Niestety, nie wszystkim ludziom podoba się obecność jaskółek. Jeśli zbudują gniazdo na oknie lub nad drzwiami, zwykle je zrzucają, często nawet z młodymi. Pomimo tego, gatunki te są nadal liczne w Republice Czeskiej - żyje tu około 100 000 par jerzyków, około 500 000 par dymówek i około 1 miliona par oknówek.
Życzmy tym uroczym posłańcom wiosny, abyśmy nadal mogli podziwiać ich wspaniałe umiejętności latania!

Powrót do aktualności